Fransa, İtalya ve İngiltere’ye karşı bağımsızlık mücadelesi veren Şeyh Senusi, “..İslâm halifesi kalkıp benden yardım isterken başka ne yapabilirdim ki Haklı mıydım, yoksa aptalca mı hareket etmiştim?” ifadesi ile hem kırgınlığını, hem de hayal kırıklığını dile getirmiştir. Yazımızın ana teması olan; Gerek Hintli Müslümanların, gerekse Şeyh Senusi’nin, hatta Arapların kırgınlıklarının arkasında olanlar, bu bölümde aşağıda verilmektedir.
…
Önceki bölümlerde belgelerin ışığı altında anlatılanlarda iki ana tema vardır;
–İslam Âlemi, (Osmanlının İşgali) Milli Mücadele döneminde Halife’nin esaretten kurtarılması için hareketlenmiş; Ruslar, ihtilal nedeni ile -zayıfladıklarından, işgalden pay alamayacaklarını düşündüklerinden olsa gerek, İngilizlerle olan işbirliğinden vaçgeçmiş ve işgalcilerin, Osmanlının paylaşımı ile ilgili önceden yaptıkları planları açıklamışlardır.
Rusya’nın bu gizli taksim planlarını açıklaması; İngiltere-Fransa-Rusya’da yaşayan Müslüman Topluluklarının bağımsızlık ümitlerini biraz daha cesaretlendirmiş, hareketlendirmiştir.
İngiltere-Fransa ve ABD, bu sayılanların bir sonucu olarak; Osmanlının paylaşılması ile ilgili işgal planlarındaki önceden alınan kararları değiştirmişlerdir. Bunlarla beraber;
-“ Avrupa’nın, 500 Yıl sonra ancak yakaladıkları önemli fırsatı..”; Şark Meselesinin halledilmesi fırsatını kaçırmamak için :
–Osmanlıyı, Kültürü ve Vizyonu ile birlikte tarihin tozlu raflarına kaldıracak, Osmanlının davasını takip etmeyecek, onun mirasının peşinden koşmayacak, hatta İslam’a sıcak bakmayacak (Hilafeti kaldıracak) bir Yeni Devlet’e ihtiyaç vardır.
…
Hintli Müslümanlar ve Yardımları
Hintli Müslümanlar, kendi bağımsızlıklarını, (Osmanlı Devleti’nin işgalden kurtulduktan sonra ancak destek olabilecek Halifeye, Osmanı Hanedanlığı’na), Hilafet Kurumu’na, bağlı görmüş ve birazda bu nedenle destek olmuş, Hilafet Kurumu’na dört elle sarılmışlardır.
Ancak, Hintli Müslümanların bu gayretleri, O dönem Hindistan’tan büyük servet edinen İngilizlerin (sömürgelerini kaybedebilecekleri endişesiyle olsa gerek) adeta akıllarını başlarından almış ve süreci (Hintli Müslümanların yardımları ile manevi desteklerini önleyemeyeceklerini düşünmüş olmalarından) yardımları kontrollerine almış-yönetmiş olmaları ihtimalden uzak değildir.
Bu doğrultuda, Mustafa Kemal Paşa’nın, O döneme kadar ileri derecede Hilafet kurumunu savunmasına rağmen, Hintli Müslümanların tepkilerine paralel olarak, bu kurumun, hızlı bir şekilde kaldırılması için -özellikle lozan Antlaşması süresince) aniden -ve hızlıca- verdiği tepkiler dikkate alınmalıdır.
İsmet İnönü’nün Lozan’daki danışmanlarından olan (Son Osmanlı Hahambaşı) Hayim (Haim) Naum’un Hilafetin kaldırılması ile ilgili önerisi bu kapsamda değerlendirilmelidir. (1-2)
…
Millî Mücadele ve İslam etkeni
Millî Mücadele’nin dış etkenleri üzerinde yeterince durulmamıştır. Buna karşılık, Millî Mücadele’nin başarısında dış müessir olarak Sovyet desteği (*) çok abartılmış, bazı sebeplerden ötürü ise İslâm dünyasının desteği neredeyse yok sayılmıştır. Halbuki “İslâm etkeni” tam mânası de değerlendirilmeden Millî Mücadele’yi doğru olarak anlamak ve açıklamak mümkün değildir.
Itilaf Devletleri, Cihan Harbi sonrasında Osmanlıların veya Türklerin tamamen yalnızlaştığı, artık hiçbir dış sempati dayanağının kalmadığı görüşündeydi. Savaş sırasında Mukaddes Cihad ilan edilmesine rağmen ingilizlerin iğvasıyla ortaya çıkan Şerif Hüseyin’in “Arap isyanı” bu görüşlerinin en önemli dayanağı idi. Gerçeğin öyle olmadığı kısa sürede anlaşıldı.
1919 yılının sonlarına doğru kalabalık Müslüman nüfusu havi sömürgelere sahip İngilizler ve Fransızlar “bir ölçüde pan-islâmizm tehlikesinin etkisi altında kalarak, doğuda kendi imparatorluklarını ateş içinde bırakabilecek genel bir İslâm ihtilalinin korkusu içinde yaşıyorlardı. Bu korkularında haklıydılar;
Çünkü gerçekten tüm İslâm Dünyası, Türkiye’nin parçalanması önerileri karşısında nefret duyuyordu. Cezayir’den Hindistan’a kadar uzanan İslâm ülkelerinde zaman zaman patlak veren şiddet hareketleri ve kargaşalıklar, bu kinin belirtileri idi (3)
Devam edecek
–“Millî Mücadele’nin İlk döneminde üstünlük kazanarak yayılmasında, Müslümanlık ve Hindistan Müslümanlarının oluşturduğu Hilafet Hareketi de etkili olmuştur…
Resim : Görsel web ortamından alınmış, tarafımızdan düzenlenmiştir.
Kaynaklar :
(*) Sovyet desteğinin gerçeğinde Türkistanlıların yaptığı önemli yardımın, üstelikte tamamının değilse, çok az bir kısmının Anadolu’daki Milli Mücadele için aktarılmış olduğudur.
(1) Büyük Doğu Dergisi 21-28 Ekim 1949, Sayı:2-3; (Vesikalar Konuşuyor, Büyük Doğu Yayınları, 1. Baskı , sahife; 96-104)
(2) Kaynaklar ve Daha fazlası için bakınız; https://www.canmehmet.com/bildigini-bil-fransa-cumhurbaskani-turkiye-halki-bu-gercekleri-hic-bilmiyor-9
(3) Salahı R. Sonyel Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika. CI. 2. Bs. Ankara 1987, sf. 183 (Alıntı; Derin Tarih, “İstikal savaşı’nın örtülen tarihi,)