(Okuma süresi : 5 Dakika)
1923 Yılına ve Barış Dönemi’ ne hangi şartlarla girildiği : Halkın ve ülkenin şartlarını da doğru olarak resmedilmek adına yapılacak kısa açıklamalardan sonra kalınan yerden devam edilecektir.
Özellikle İngiltere ve Fransa : Sanayi Devrimi’nin beraberinde getirdiği (ucuz enerji, ucuz hammadde, ucuz emek ve “aç pazar”) ihtiyaçlarına, emperyalist bir anlayışla çözüm olarak ; Bunlara geniş miktarda sahip olan Osmanlı İmparatorluğu’nu ve topraklarını parçalamakta görerek aralarındaki asırlık kavgaları bir tarafa bırakır ve birleşirler.
Gerçeğinde bu birleşmelerin arka planında Hristiyan Dünyasının : 1453 İstanbul, 1456 Atina’nın kaybı-intikamın da önemli etkisi bulunmaktadır.
1789 Fransız -Sermaye-Devrimi : Gerçeğinde başta Latin Amerika, Hindistan, Afrika vb. soyulmasının sonucunda güçlenen Batı Sermayesinin (Burjuvalıların) Devrimidir. Halkın isyanı, fırınlara tüccarlar tarafından kasıtla un verilmemesidir. Bu oyun, 1917 Rus İhtilalinin mutfağında da vardır.
Fransızların reklamlarında söylediği gibi : “Özgürlük, Eşitlik, Kardeşlik” anlayışıyla bir ilgileri yoktur. Sadece Cezayir’de (19.Asırda) Fransızların katlettikleri insanların sayısı yaklaşık bir milyondur.
**
Batıda/Avrupa’da sömürülerle birlikte büyüyen kapitalist anlayış, 1800’lerin başından itibaren “Ulusçuluk/Milliyetçilik” anlayışını körükleyerek, Osmanlı İmparatorluğunda iç isyanlara ortam hazırlar ve süreçte Osmanlı İmparatorluğu iki büyük Balkan Savaşı yaşar.
Osmanlı İmparatorluğu, yaklaşık yüz yıllık iç isyan ve girdiği savaşların bir sonucu olarak Batıya ödenemeyecek miktarda ve yüksek faizlerle borçlanmıştır.
Aşırı borçlanmanın yanında, ciddi manada verimli topraklarını da kaybeden Osmanlının tasfiyesine giden süreç : Sömürgecilerin aralarındaki hammadde-enerji paylaşımları nedeniyle çıkardıkları Birinci Dünya Savaşı ve Osmanlı’nın bu savaşta aldığı yenilgi nedeniyle yapılan antlaşmalardır.
Bu tablo ile 1923 yılına gelinir…
**
Birinci Dünya Savaşı öncesinde : “…Osmanlı Devleti’nin 2 Ağustos 1914 tarihinde ilan ettiği seferberliğe göre 20-45 yaş aralığında askerliğe elverişli bütün erkekler silahaltına çağrıldı. Savaşın ilanından sonra aşama aşama gönüllülerle birlikte yaklaşık 3 milyon kişi askere alınmıştır. Bunların büyük çoğunluğu ziraatla uğraşan kimselerdi…Seferberlikle birlikte bazı taşıma araçları ve hayvanlar da ordu emrine alınmıştı…” (1)
Savaşın bitimi ile birlikte tarım (Bitkisel-Hayvansal) üretimi sürdüren 20-45 yaş aralığındaki yaklaşık 2-3 üç milyon insan üretime dönmüştür. Ancak, Ordunun savaş ihtiyaçları için köylünün elinden alınan taşıma araçları ile hayvanların çoğu kaybedilmiş olarak.
Gelinen ve içerisinde bulunulan resimde : Ekonomiyi tekrar ayağa kaldıracak (Tarım yapacak) insan var ancak, bunlara : Toprak, tohum, büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar ile, tarlayı ekecek, sürecek ve hasat edecek aletler ve makine gerekmektedir.
–Açık ifadesi ile ülkenin önceliği üretimin-ekonominin canlandırılmasıdır.
“Sürdürülebilir toplumsal kalkınma için ekonomik büyüme gereklidir.”
Burada ileride değerlendirmek üzere bir not düşerek devam ediyoruz :
“1930’lu yıllarda Amerika’da bir Traktörün fiyatı : 800-1.075 Usd. : Binek otomobillerin fiyatı ise, 500 dolar civarındadır. (2a-2b)
**
Aşağıda değerlendirilmek üzere 1923 yıllarına ait ekonomik değerler verilmektedir. Veriler :
–Ekonomimizin Sayısal görünümü, 1923’ten günümüze, eseri ile Prof. Dr. Ekrem PAKDEMİRLİ’ ye aittir.(*)
1923 YıIında : 13 milyon nüfus, 5000 ilkokul, 350.000 ‘de ilkokul öğrencimiz vardır.
-Elektrik üretimi, 1923 yılında 50 kwh ; Taş kömürü üretimi, 1923 yılında 597 bin ton ; 13.900 adetlik manuel santral kapasitemiz vardı.
Tarım ve gelişme süreçleri
Cumhuriyetin kuruluşunda, Gayri Safı Milli Hasılanın % 43’ünü tarım sektörü oluşturuyordu. Tarım alanında 1927 yılında yapılan genel sayım ile tarım alanları, üretim şekli, tüm makine ve ekipmanı ile ilgili sağlam veriler elde edilmiştir.
Türkiye Hayvan Varlığı (Milyon Adet)
YILLAR KÜÇÜKBAŞ BÜYÜKBAŞ
1923 17 4.1
1930 24 5.4
Yıllar itibariyle kullanılan Traktör ve Biçer Döver miktarı
YILLAR TRAKTÖR BİÇER DÖVER (adet)
1927 – –
1935 1300 100
1940 1070 994
Sulanan Arazi ve gübre kullanımı
Yıllar Sulanan alan (1000 Ha) Kullanılan gübre (1000 ton)
1923 5 –
1930 18 –
**
1923 ve sonrası makine parkımız ve tarım üretimi :
-Buğday üretimi, 1923 Yılında, 1,3 Milyon;
-Pirinç üretimi, 1923 Yılında 10.000 Ton;
-Pamuk, 1923 Yılı, 39.000 Ton;.
-Şeker Pancarı, 1927 Yılı, 36.000 Ton;
**
1923 Döneminden sonra Halk ve Ülkenin bulunduğu -ekonomik- duruma devam edilirse :
Kaynak : 20 Mart 1929 tarihli Cumhuriyet Gazetesi, 3.sayfa.
“Okuyucu Mektupları” köşesi : “Şehrimizin okullarında 5.000 Türk çocuğu, çoğu şimdi içinde mesut yaşadığımız bu şehri (İstanbul’u) düşman ellerinden kurtarmak için can verenlerin bize emanet bıraktıkları 5.000 Türk yavrusu, vatanın 5.000 gelecek hazinesi açlıkla pençeleşirken, şehrimizin hastaneleri fakir hastalarımıza kapılarını kapatacak kadar yetersizlik arz ederken, Şehremanetinin (Belediye’nin) 200.000 lira harcayarak bir konservatuar yaptıracağını gazetelerde okudum. Allah aşkına, akıllara ziyan veren bu haber doğru mu ?”
(Cumhuriyet Gazetesi’nin Cevabı) “Evet, maalesef doğrudur…. İstanbul’un daha önemli, daha hayati, daha insani ihtiyaçları dururken; onlardan önce kâh Beyazıt’ta havuz, kâh Kadıköy’de hâl (binası), kâh da Şehzadebaşı’nda konservatuar yapılmaya kalkışılır…”
Not 1 : 1929 yılı belediye bütçesi 6 milyon liradır (26.05.1929 tarihli Cumhuriyet Gazetesi)
Not 2 : İstanbul Eğitim Müdürü’nün açıklamalarına göre : İlköğretimde 42.000 öğrenci okuyor, azınlık ve özel okullar da dahil toplam 68.000 öğrenci mevcut. İstanbul’un nüfusu ~700 bin kişi (21.04.1929 tarihli Cumhuriyet Gazetesi.)
**
“1920-1923 DÖNEMİ (İstanbul Tabipler Odası)
“…23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldığında ülkenin durumu çok kötüydü. Meclis, Balkan Savaşı, 1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşından çıkmış, yanıp yıkılmış, iflas etmiş bir ülke devralmıştı. Atatürk’ün İnönü’ye yazdığı mektuba göre (Özakman, 2009) :
-“Balkan, Dünya ve Kurtuluş savaşlarından sonra ülke haraptı. Para, malzeme, insangücü yoktu ama borç, bulaşıcı hastalık çoktu. Bir de inanç ve umut.
-“Üç milyon insanımız trahomlu. Sıtma, tifüs, verem, frengi salgın halde. Bit ciddi sorun. Nüfusumuzun yarısı hasta. Bebek ölümleri %60. Sığır vebası hayvanlarımızı öldürüyor.”
-“Nüfusumuzun % 80’i kırsal kesimde yaşıyor; bunun önemli bölümü göçebe. Elektrik yalnız İstanbul’da ve İzmir’in bazı semtlerinde var.” (3)
**
Kaynak : 26 Ağustos 1929 tarihli Akşam Gazetesi :
Engelli savaş Gazileri, çok acıklı durumlarını gazeteye giderek anlatıyorlar :
“Pejmürde ceketlerinin yakasında birer savaş madalyası kurdelası vardı”
“…Beyim, biz şimdi hepimiz acınacak haldeyiz, Geçenlerde bir gün bir Amerikalı turist halime acıdı, çıkardı bana birkaç dolar uzattı…
…Daha önce bizim bir heyetimiz vardı. BU heyet az çok bizi gözetiyordu….Hemen kimsesiz kaldık. Çocuklarım var, karım var, evim var, çocuklarımın eğitimi var, ev kirası var, yemek içmek masrafı var… Ben hasta çocuğuma doktor getiremezsem, okula giden yavruma bir simit alamıyorsam, ne diye yaşayayım…”
Devam edecek…
-Büyük savaş ve yıkımlardan çıkmış devletin önceliği, heykel yapmak, şapka, kıyafet devrimi midir ?
Açıklama ve kaynaklar :
(*) Prof. Pakdemirli, Devlet Planlama Teşkilatı, Dış Ticaret. Müsteşarlığı gibi önemli dairelerde görev almış, Ulaştırma ve Maliye Bakanlığı yapmış, akademisyen, araştırmacı, bürokrat, siyasetçi ve devlet adamıdır. Özetle, mutfaktan gelmektedir.
(1) https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2160312 Prof. Dr. Kerim SARIÇELİK, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi, Tarih Eğitimi Anabilim Dalı,
2a – https://eh.net/encyclopedia/economic-history-of-tractors-in-the-united-states/