Gazi Mustafa Kemal Paşa, Ülkemizde hakkında en fazla kitap yazılan devlet adamlarından birisi olmasına rağmen, hakkında en az (doğru) bilgiye sahip olunan devlet adamlarından da birisidir. Aşağıda kamuoyunda fazla bilinmeyenler anlatılmaktadır.
Sırası ile, Kemal, Gazi ve Atatürk isimlerinin hikayeleri verilmektedir.
-“Kemal” İsminin verilmesi;
“..Ortaokul’da en çok matematiğe ilgi duydum. Az zamanda bize bu dersi veren öğretmen kadar, belki de daha çok bilgi sahibi oldum. Derslerin üstünde işlerle ilgileniyordum. Yazılı sorular yazıyordum, matematik öğretmeni de yazılı olarak cevap veriyordu. Öğretmenimin ismi Mustafa idi. Bir gün bana dedi ki; “Oğlum, senin de ismin Mustafa benim de. Bu böyle olmayacak. Arada bir fark bulunmalı, bundan sonra adın Mustafa Kemal olsun!..” (1)
Bu yaygın anlatımdan farklı birçok hikaye daha vardır. Bunlardan birisi, sınıfta iki öğrenci Mustafa’nın olması, öğretmenin bu nedenle Kemal ismini verdiğidir.
…
-“Mareşal” ve “Gazi” unvanlarının verilmesi:
“..Sakarya Meydan Savaşı’nın kazanılmasından sonra, Başkomutan Mustafa Kemal Paşa’ya, ”Garp Cephesi Komutanı” İsmet (İnönü) Paşa ile Genelkurmay Başkanı Fevzi (Çakmak) Paşa, cepheden, ”Edirne Mebusu İsmet ve Kozan Mebusu Fevzi” imzalarıyla Meclis’e 15-16 Eylül 1921’de gönderdikleri tarihi önergeyle, Mustafa Kemal’e ”Müşirlik” rütbesi ile ”Gazilik” unvanı ”tevcihini” önerdiler.
Millet Meclisi, 19 Eylül 1921’de kanunla ”Müşir” (Mareşal) rütbesi ile ”Gazi” unvanı verdi..” (2)
– ATATÜRK Soyadının verilmesi;
Soyadı Kanunu çıktıktan sonra Gazi Mustafa Kemal Paşa için soyadı aranmaya başlandı. Bu konuda gerek Atatürk’ün sofrasında ve gerek CHP Meclis gurubunda ona layık bir soyadı bulmak için ileri gelen dil ve tarih uzmanlarının katılımlarıyla toplantılar yapılmış, bazı isimler tespit edilmiştir. Yapılan listedeki adlar Atatürk’e arz edilmiş ve Atatürk ise;“Arkadaşlarla bir kere konuşalım” demesi üzerine ikinci bir görüşmeye bırakılmıştır.
Çankaya’da yapılan son bir toplantıda Saffet Arıkan’ın bir yazısında kullandığı “Türkata”, “Türkatası” gibi iki ad kendisine arz edilmiş fakat Atatürk’ün:
-“Bir de arkadaşlar ne buyururlar bakalım” demesi üzerine Konya Milletvekili Naim Hazım (Onat) Bey;
-“Müsaade buyurulur mu Paşam?” diye söz istemesi üzerine Atatürk;
-“Arkadaşlar lütfen hocamızı dinleyelim” diye sözü kendisine bırakır.
Naim Hazım Bey Türk Dil Kurumunda da çalışmıştır. Türkçe’yi ve Osmanlıca’yı çok iyi biliyordu. Her iki alanın dil, kurallarını gerçekten iyi biliyordu.
Düşüncelerini şöyle açıkladı:
“Türkata”, “Türkatası” gerek yazılışta, gerek söylenişte bana biraz tuhaf geliyor. Arkadaşlar biliyorsunuz. Tarihimizde bir “Atabey” sözü unvanı vardır. Anlamı da yine biliyorsunuz, Bey’in, Emir’in, Şehzade’nin Hatta Hükümdar’ın ilimde, idarede, askerlikte mürebbisi, müşaviri, hocası demektir. Atabey, kulllanılmış tarihe geçmiş bir Unvan-ı resmidir. Bu unvanı taşıyan bir çok Türk Büyüğü vardır. Binaenaleyh bizde Türk’e her alanda atalık etmiş Türklüğü kurtarmış istiklaline kavuşturmuş olan Büyük Gazi’mize Atatürk: diyelim, bu soyadını verelim. Bu bana, şivemize de daha munis, daha uygun gibi geliyor”der.
Gazi Mustafa Kemal Paşa, Naim Hazım Hoca’nın açıklamasını yerinde bulur ve kendisine teşekkür eder. Atatürk soyadı ittifakla kabul görür. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlıgına üç maddelik bir kanun sureti verilir.
Kanun Numarası: 2587
Kabul Tarihi: 24.11.1934
Resmî Gazete Tarihi ve No: 27.11.1934 – 2865
Yayımlandığı Düstur: Tertip:3, Cilt:16, Sayfa:4
Madde 1– Kemal öz adlı Cumhurreisimize “Atatürk” soyadı verilmiştir. (3)
Yukarıda dikkatli okuyanların gözlerinden kaçmayan bir hususun altına çizelim;
“Madde 1– Kemal öz adlı Cumhurreisimize “Atatürk” soyadı verilmiştir.”
Burada “Mustafa” ismi bulunmamaktadır. Sadece: “Kemal Öz” İsmi vardır.
…
Kemal, Kamal olarak mı değiştirildi?
Cumhuriyet tarihimiz hakkında hala çok fazla bilmediğimiz var mı?
– Var. Atatürk hakkında bile var. Örneğin Atatürk’ün ismini Kemal’den Kamal’a değiştirdiğinin farkında değiliz. Atatürk ismini Kemal’ken Kamal yapıyor. Bize tek bir harf değişiyormuş gibi geliyor ama harf değişmesinin ötesinde bir tavır bu.
Nedir bu tavır?
Kemal’i Arapça bir isim olarak düşünüyor ve 1935’in ocak ayı başında nüfus kâğıdında ismini Türkçe ordu, kale manasına gelen Kamal olarak değiştiriyor.
Böylece Kemalizm Kamalizm oluyor. (4)
…
Kurtuluş savaşı öncesi ve sonrasında Din…
“…Atatürk neden Birinci Meclis’i camide dualar ederek açtı?”
Cuma namazından sonra, dualarla açıldı Meclis.
Zaten 1925’e dek Mustafa Kemal’in konuşmalarında hep İslam yer alır. Çünkü din, aynı zamanda iktidarı meşrulaştırmanın çok iyi bir aracıdır.
Şu unutulmamalı, Mustafa Kemal çok iyi bir siyasetçi. Toplumun Osmanlı’dan beri dinî söyleme çok alışık olduğunu biliyor. Oysa o, Mustafa isminden de hoşlanmıyor.
Neden hoşlanmıyor?
Peygamber’in ismi de Mustafa aynı zamanda. Muhammed Mustafa… Mustafa Kemal’in en erken aktardığı, hepimizin bildiği bir anısı vardır. Öğretmeni, “Senin adın Mustafa, benim adım Mustafa, bundan sonra senin adın Mustafa Kemal olsun” der. Sizce bir öğretmenin verdiği isim kayıtlara nasıl geçer? O, bu ismi, M. Kemal olarak Harbiye’den itibaren kullanmaya başlıyor. Çünkü Mustafa ailesinin verdiği isim. Gazi Paşa ise ikinci kez evlendiği için anneye tepkili. Askerî okulda yatılı okuyor. Ve Milli Mücadele’ye kadar ismini M. Kemal diye kullanıyor. Ama Milli Mücadele’yle birlikte ismini Mustafa Kemal olarak kullanmaya başlıyor.
Niye?
Milli Mücadele’ye İslami bir destek ve meşrulaştırma arandığı çok açık. Milli Mücadele’nin en baştan beri tezi, bunun kısmen dinî bir savaş olduğudur. İlk baştan itibaren,
-“Biz Hilafet’i, Saltanat’ı ve Başkent’i kurtaracağız” denmiştir.
6 Ekim 1923’te İstanbul kurtarıldı. Peki, Ankara ne zaman başkent oldu? Bir hafta sonra! İstanbul’a dönmek istemediler. Bizans’ın ve Osmanlı’nın başkenti İstanbul’a neden dönmediler?
Çünkü orada İstanbul basını, Saltanat, Hilafet ve bürokrasi vardı. O yüzden de hemen Ankara’yı başkent yaptılar. Gazi Paşa’nın, Milli Mücadele döneminde Mustafa Kemal ismini kullanmasına tekrar dönersek…
Evet…
Bunu yaparak, toplumun din hassasiyetini dikkate alıyor. Daha sonra nüfus kâğıdında ise Mustafa ismini atıyor artık Kemal Atatürk oluyor. (5)
…
Atatürk ölmeden önce ismini değiştirmiş!
Tarihçi Doç. Dr. Mehmet Ö. Alkan, Atatürk’ün, tarih kitaplarına konu olan ve öğretmeni tarafından verilen “Mustafa Kemal” ismini ölmeden önce “Kamal” olarak değiştirdiğini söyledi.
…Doğumundan ölümüne kadar Mustafa, Mustafa Kemal, Mim Kemal, M.Kemal Bey, M.Kemal Paşa, Gazi Mustafa Kemal Paşa ve Gazi Paşa isimlerini kullanan Atatürk’ün ölümünden 1 yıl önce ismini ordu ve kale anlamına gelen “Kamal” olarak değiştirmesinin hikayesini İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Ö. Alkan araştırdı. Doç. Dr. Alkan’ın ilgi çekecek yaptığı araştırması Toplumsal Tarih Dergisinin Aralık ayı sayısında okuyucuyla buluştu.
Amcasının ismi verildi
Doç. Dr. Alkan araştırmasında ilk önce Atatürk’ “Mustafa” isminin nasıl verildiğini kardeşinin ağzından anlatıyor.
Atatürk’ün kardeşi Makbule Atadan ağabeyisine “Mustafa” isminin nasıl verildiğini şöyle anlatıyor: “Ağabeyime ad koymak için bütün hısım ve akraba toplanmışlar. Birçok ad söylemişler. Fakat babam bunların hiçbirini beğenmeyerek, ağabeyimin adını (Mustafa) koymuş.
Bunun sebebi de, babam küçükken kardeşi Mustafa’nın salıncağını sallarken onu düşürüp ölümüne sebep olmuş. Kardeşinin hatırasını yaşatmak için ağabeyime Mustafa adını koymuşlar.”
Atatürk’ün ailesinin kendisine koyduğu isimden hiç memnun olmadığını ise Doç. Dr. Alkan onun yıllar sonra verdiği bir hatıratıyla ifade ediyor. Atatürk isminden duyduğu memnuniyetsizliği “Ben kendi adımdan hiç memnun değilim. Böyle koymuşlar. Bir gün erkek çocuğu doğuran bir hanım, çocuğuna “Mustafa Kemal” adını koymak istemiş. Bu konuda benim onay vermemi istediler. Kendilerine benim bu adı hiç sevmediğimi, fakat ana hakkına karışmayacağımı, diledikleri adı koymakta özgür oldukları cevabını verdim” sözleriyle anlatıyor.
Yeni adı yurda duyuruldu
Alkan, “Kemal” isminden “Kamal”e gidişi ise bir çok belgelerle ortaya koyuyor. Atatürk’ün ailesinin ona verdiği ismi zamanla kendisinin değiştirdiğini ve yeni isminin tüm yurda duyurulması ise Soyadı Kanunu ile oluyor. Kanun sonrasında Atatürk için hazırlanan nüfus kağıdının fotoğrafı ilk kez Ulus gazetesinde yayınlanmış ve altına şu cümle yazılmıştır: “Kurultay’ın, Reisicumhurumuz Atatürk’e bu soyadını vermesi üzerine değiştirilen hüviyet cüzdanının dün aldırdığımız bir fotoğrafını da okurlarımıza sunuyoruz”
Cüzdanında “Kamal” adı
Kemal ismi resmen “Kamal” olmuş, bu nedenle Atatürk’e hemen ikinci bir nüfus cüzdanı çıkarılmıştır. “Kamal” isminin Türkçe, “Kemal” adının ise Arapça olduğunu söyleyen Doç. Dr. Alkan bu değişikliğin dilde sadeleşmeyle ilgisi olduğuna da dikkat çekiyor ve ekliyor: “Dilde özleştirme veya tasfiye hızlanmış, yeni sözcükler icat edilmiştir. ‘Kemal’in ‘Kamal’a dönüşmesinin de hararetli ortamlardaki kazalardan biri olduğu anlaşılmaktadır.
Atatürk 1937’nin sonuna doğru bu fiili olarak ‘Kamal’ isminden vazgeçiyor, yazışmalarında tekrar ‘Kemal’ ismini kullanıyor.
Ama öldüğünde kullandığı nüfus cüzdanında ‘Kamal’ ismi yazıyor. Yani resmi olarak bu isimden vazgeçmiyor.”(6)
…
Mustafa Kemal Paşa’nın 54 yaşından sonra adını değiştirmesi olayı üzerinde nedense durulmamıştır.
1934 Kasım’ına kadar “Gazi Mustafa Kemal” diye imza atan ilk Cumhurbaşkanımız, çıkarılan kanunla “Mustafa”yı tamamen reddetmiş, yalnızca “Kemal” adını bırakmıştı. Yeni çıkardığı nüfus cüzdanında ise bu defa “Kemal”i kale anlamına geldiğini söylediği “Kamâl” ile değiştirmiş ve adını resmen “Kamâl Atatürk” yapmıştı.
Yani bugün “Gazi Mustafa Kemal”, “Mustafa Kemal Atatürk” veya “Kemal Atatürk” diyenler bu özel kanuna ve nüfus cüzdanındaki sarih bilgiye karşı gelmiş oluyorlar. Bilelim ki, öldüğünde adı Kamâl, soyadı Atatürk’tü. Yine bilelim ki, “Mustafa Kemal”i kendisi hayattayken öldürmüştü! (7)
Resim : Görsel web ortamından alınmış, tarafımızda düzenlenmiştir.
(1)http://www.atam.gov.tr/ataturkun-soylev-ve-demecleri/mustafa-kemal-ataturkun-yasamina-dair-anilar (Vakit Başyazarı Ahmet Emin’e verdiği röportaj)
(2)http://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/tbmm_basin_aciklamalari_sd.aciklama?p1=29585
(3)Kaynak: Mustafa Kemal Olmak, Dr. Eren Akçiçek, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, 1.Basım 2004. ISBN: 975-6448-56-3. Sayfa: 195-197 (http://www.isteataturk.com/haber/19/nufus-huviyet-cuzdani-24111934)
(4)Doç. Dr. Mehmet Ö. Alkan İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Tarih Ana Bilim Dalı Başkanı
http://www.taraf.com.tr/yazilar/nese-duzel/mehmet-o-alkan-kadin-hareketini-bile-bitirdiler/18591/ Neşe Düzel/15 Kasım 2011 Salı
(5)Doç. Dr. Mehmet Ö. Alkan İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Tarih Ana Bilim Dalı Başkanı
http://www.taraf.com.tr/yazilar/nese-duzel/mehmet-o-alkan-kadin-hareketini-bile-bitirdiler/18591/ Neşe Düzel/15 Kasım 2011 Salı
(6)Öznur KARSLI / VATAN İSTİHBARAT | 04 Aralık 2010 Cumartesi – 21:11
http://haber.gazetevatan.com/ataturk-olmeden-once-ismini-degistirmis/344560/1/gundem
(7)Daha fazlası için bakınız; http://www.zaman.com.tr/mustafa-armagan/mustafa-kemalin-hayatindan-yazilmayan-bir-sayfa_1355033.html