Şeyh uçmaz, müridi uçurur. “Bir kimseye bağlanan ve inananlar, onu olduğundan daha üstün görürler. Onda olağanüstü değerler bulunduğuna inanır ve buna başkalarını da inandırmak isterler.” Bu, iki amaç ile yapılır. İlgili kişi yüceltilerek ondan istifade etmek, onun üzerinden mevkii, servet sahibi olmak veya onu yanlış yönlendirerek başka bir siyasi hesabın içinde olmak.
Bu bölümle, Atatürk’ün Uşağı’nın gizli defteri’ndeki anıları sonlandırılmaktadır.
Sonrası, tarihçilere ve araştırmacılara kalmaktadır.
…
“SERVETLERİNİZİ VERİNİZ..
1930-1931 Yıllarında yurdumuzda büyük bir ekonomik bunalım başgöstermişti. Ürün fiatları düşüyor, Devlet bütçesindeki açık genişledikçe genişliyordu. Genel bir ulusal ekonomi seferberliği olmadıkça bu hal düzelemezdi. Her gün bir ya da birkaç tüccarın iflâs ettiği duyuluyordu. Huzursuzluk son haddini bulmuştu. Bu durumu gören bütün milletvekilleri, Atatürk’ten bu hastalığa bir çare bulmasını istediler. Hatta Nuri Conker :
–Paşa, vaziyet kütüdür. Böyle giderse, memleket mahvolur. Diyordu.
O gün sofrada bulunan Yunus Nadi ve Hikmet Bayur :
–Paşam, bu işe ancak siz çare bulabilirsiniz... Deyince Atatürk şu cevabı verdi :
–Ben askerim. Vazifem olan şeyleri bilirim. Gerisine karışmam. Bu memlekette Yüksek Ticaretten mezun dünya kadar genç yetişiyor. Bunların arasından seçin bir tanesini, İktisat Vekili yapın...
Fakat Hikmet Bayur’un dediği dedikti :
–Paşam, bizim hiç bir işe sizin kadar aklımız ermiyor. Onun için her şeyi siz yaparsınız. Buna da siz çare bulacaksınız. Dedi.
Atatürk bir iki saniye düşündükten sonra Nuri Conker’e dönerek :
–Bu millet çok çabuk kurtulur ama, usulünü bilmek lâzım. İsterseniz sizi misâl alalım. Siz Selanik’ten Türkiye’ye gelirken Ankara’ya ne getirdiniz ? Tabii hiç bir şey. Şimdi neniz var? Yüzbin liralık bir apartman, Kütahya’da ikiyüzbin liralık bir kiremit fabrikanız. Hepiniz bütün mallarınızı millete verirseniz, bu dâva kendiliğinden halledilmiş olur. İşte sana kurtuluş yolu…
Sonra Yunus Nadi ile Hikmet Bayur’a dönerek :
–Ne buyrulur? Diye sordu. Daha onların vereceği cevabı beklemeden ekledi :
–Ben askerdim. Allahın inayeti, milletin yardım ve çalışmasiyle bugüne ulaşabildik. Memleket ve millet artık kurtulmuştur. Ben bir şey yapmadım ki… Benim vazifem çekilip bir yana oturmak olmalıdır. Reisicumhurluğu bile üzerime almamam lâzımdı. Ne çare ki, hiç istemediğim halde bu vazife her yıl benim üzerimde kalıyor. Benim kalmam bu millet için belki zararlı olur. Dedi.
Bir yıl kadar sonra 9 Eylül 1932 de İş Bankası Genel Müdürü olan Celâl Bayar Çankaya Köşküne çağırıldı. Atatürk Bayar’a :
–Seni İktisat Vekili yapıyoruz. Deyince Bayar :
-Paşam, beni af buyurun. Ben yalnız İş Bankasında kalmak istiyorum. Bu iş bile bana fazla geliyor . Diyerek üç sefer de yapılan isteği geri çevirince Atatürk :
–Hem İş Bankası Müdürlüğünü yapacaksın, hem de İktisat Vekilliğini. Dedi. Bayar bu isteğe uymak zorunda kaldı .
Bunu duyunca çok sevindik. Sevincimiz daha çok şu bakımdan ileri geliyordu. Bayar eli açık, bol bahşiş verirdi. Hatırımızı sorar, yakınlık gösterirdi.
**
YALNIZLIĞI
Bir sonbahar gecesi… Çankaya Köşkü’nde akşam sofrasındalar. Hava biraz sıcak olduğundan Atatürk sofrayı dışarı kurmamı emretti. Onlar sofradayken, ikinci bir sofrayı da bahçeye hazırladım.
-Sofra hazır Paşam…
Deyince önce Atatürk ayağa kalktı . Sonra birer birer bütün misafirler kalktılar. Gramofonda Zeybek havası çalıyordu. Meclisin en keyifli zamanıydı. Bu bulunmaz ahengi bozmamak için gramofonu kucakladığım gibi onların önüne düştüm. Misafirler, kucağımda taşıdığım gramofonun ahengine kendilerini kaptırmışlar, oynıyarak ilerliyorlardı .
Böylece bahçedeki sofraya vardık. Herkes yerlerini aldılar. Yediler, içtiler, çalgı çalıp eğlendiler. Güldüler, oynadılar…
Atatürk’ün sofrada uzun süre içtikten sonra hora tepip dans ettiği, Zeybek oynadığı görülürdü. En sevdiği müzik parçaları arasında Rumeli türkülerinden sonra Zeybek havaları gelirdi. O’nu neşelendirmek için arkadaşları ve davetliler de, kendisinin pek sevdiği Zeybek oyunlarını oynarlardı .
Güzel bir ay ışığı vardı. Sabaha karşı herkese bir mahzunluk çöktü. Sesler, çalgılar yavaş yavaş kesildi. Hava adamakıllı serinlemişti. Herkes başladı üşümeğe… Misafirler ellerini öperek ayrıldılar. Afet Hanım:
-Paşam, soğuk başladı, gidelim… Dedi. Fakat Atatürk, bu insanı iliklerine dek ürperten serin havadan ayrılmak istemiyordu. Bunun üzerine kızkardeşi ile Sabiha Gökçen, Afet İnan, Rukiye, Nebile, Zehra Hanımlar hep beraber izin isteyerek ayrıldılar. Bütün gecelerini uykusuz geçiren Atatürk sıhhatine pek düşkün değildi. Yerinden bile kıpırdamadı.
Orada benden başka kimse kalmadı. Bir de yaverlerden Celâl Bey vardı. Atatürk üşüyecekti. Çok üzülüyordum. Fakat vazifem yüzünden orasını bırakamazdım.
Gramofonda güzel valsler çalıyor, ben vazifen icabı oradaydım. Misafirler birer birer çekilip gitmişlerdi. Hepsinin evinde bir bekleyeni vardı. Çoluğu, çocuğu, eşi, anası, babası...
Atatürk ise sadece düşünceleriyle başbaşaydı. Koca köşkte yapayalnızdı, rakı veriyordum. Bir an geldi :
–Rakı istemez…Yeter! Dedi .
Artık yalnız gramofon dinliyor ve düşünüyordu. Biraz önce burasını neşeye boğan misafirler, yiyip içmişler, birer ikişer başlarını alıp gittiler…
Bu hal bana çok dokundu. Yalnızlığı öylesine hüzün vericiydi ki…
Bir gece kendisini odasına çıkaracak bir adamı bile olmadığından acı acı yakınmış, ne kadar bedbaht olduğunu anlatmak istemişti .
Sabah olmuştu. Atatürk hâlâ çenesini, yumruğuna dayamış, olduğu yerdeydi. Yavaş yavaş doğrulduğunu, ağır adımlarla köşke doğru ilerlediğini gördüm. Ben de arkasından ağır ağır yatak odasına kadar yürüdüm. Sessizce odaya girdi. Bir anahtarın döndüğünü işittikten sonra geri döndüm. Sofrayı topladıktan sonra yatmağa gittim .
Atatürk belki yapayalnızdı ama, bütün benliği Türk milletiyle doluydu. Bütün milletin de kalbinde yatıyordu. Aile mutluluğunu, milletinin sevgisiyle değişmişti .
**
AMERİKALI GAZETECİ
Ankara Palas Oteli salonları sık sık büyük balolara sahne olur ve bunların bazılarında şeref konuğu olarak Atatürk te çağrılı bulunurdu. Bir gece yine böyle büyük balolardan biri veriliyordu . Kızılay eliyle düzenlenen baloda Atatürk dans ederken, elinde viski kadehiyle dolaşan uzun boylu bir adama yaklaştı. Duruşundan bir yabancı olduğu anlaşılıyordu.
Atatürk, yanında bulunan Tevfik Rüştü Aras’a :
–Bu mösyö kimdir? Diye sordu. Tevfik Rüştü Aras ta :
-Paşam, Amerikan gazetecisidir… Deyince tanıştırılmasını istedi. Tanıştırıldılar. Atatürk’le yabancı gazeteci arasında Fransızca olarak şu konuşma geçti :
Önce konuk Amerikalıya :
–Hangi ırktansınız? Diye sordu.
-Amerikalıyım…Cevabını alınca da:
–Hayır siz Amerikalı değil Türksünüz. Diye karşılıkta bulundu.
Amerikalı önce şaşırmıştı. Aralarına bir anlaşmazlık olduğunu sanarak yine ilk sözünde diretince Atatürk;
–Kristof Kolomb’tan elli yıl evvel Türkler Amerika’yı keşfetmişler. Diye başladı anlatmağa. Amerikalı can kulağiyle dinliyordu.
Atatürk, buna örnek olarak müzelerimizde ceylan derisinden yapılmış haritaların bulunduğunu, Amerika’ya giderken rastlanan Kayık Adalarının Türkçe olduğunu, Türkçede kayığa sandal da dendiğini, Kanarya Adalarının adının (Kanari) olarak yazıldığını, Kanari’nin bizim Türkçede Kanarya olduğunu anlattıktan sonra Amerikalıya :
-Siz Amerikalılar Orta Asya’dan hicret ettiniz. Olsanız olsanız Türk olabilirsiniz. Diye sözlerini bitirdi.
Amerikalı Atatürk’ü gittikçe artan bir heyecan ve şaşkınlıkla dinliyordu. Bunca yıllık meslek hayatında ülkesi hakkında bu denli ilginç bilgileri olan kimseye hiç rastlamamıştı. Atatürk’ün çekiciliğinden kendini bir türlü kurtaramıyor, daha çok konuşması için türlü bahaneler buluyordu. Görüşme saatlerce sürdü. Bir ara Amerikalı gazetecinin, çevresindekilere:
–Hayatımda tanıdığım en harikulade adamla şimdi karşı karşıyayım… Dediğini hatırlıyorum .
Amerikalı gazeteci Atatürk’ün ilgisini gördükten sonra birkaç günlüğüne geldiği Türkiye’deki kalışını uzattı. Günlerce müzelerimizde incelemeler yaptı, çalıştı, notlar aldı. Amerika’ya gidince de :
–Biz Amerikalılar Türkten başka bir şey değiliz.. Diye yazılar yazmış. Bizim Türk gazeteleri de Amerikalının yazılarını çevirmişlerdi.
**
SAVARONA YATININ HİKAYESİ
Atatürk sık sık deniz yoluyla da yurt gezilerine çıktığı için dört başı mamur bir yata ihtiyaç vardı. Eski devirden kalma Ertuğrul yatı, bir gün sert bir havada Karadeniz’de batma tehlikesi geçirdiği için kullanılması sakıncalı bulunuyordu. Atatürk denizi çok seviyordu, deniz aşıkıydı. Son zamanlarda sağlık durumu onun denizden uzaklaşmasının doğru olmadığını da ortaya koyduğundan, bütün bunları gözönünde bulunduran Hükümet , O’na ulusun bir armağanı olarak Amerikalı milyoner bir kadından çok ucuza bulduğu Savarona yatını almıştı.
Yatın İngiltere’den alınışı sırasında ben de bulunduğum için kısaca Savarona’nın hikâyesini buraya koymak yerinde olacaktır :
1938 Martında Londra’ya üç saat uzaklıkta Savsantin limanına gittik. Burada Savarona’ya büyük bir törenle Türk bayrağı çekildi. Bayrak çekme töreninde İngiliz bahriyesinden amiral ve komutanlar, şehrin ileri gelenlerinden birçok kimse vardı. Londra Büyük elçimiz Fethi Okyar ile elçilik ileri gelenleri hazır bulunmuştu.
Geminin alınmasında Cumhurbaşkanlığı Umumi Kâtibi Hasan Rıza Soyak, Ulaştırma Bakanlığı Müsteşarı Sadullah Güney, Nakliyat Şefi Burhanettin, mühendis Naci Ark ile komisyoner olarak Avrupa’da bulunan Zeki adlı bir kişi ve Bal Mahmut vardı .
Limanda bir ay kadar kaldık. Yatın dış kısmı beyaza boyandı. İçersinde yapılacak değişiklikler için İngilizler çok para istediklerinden İngiltere’den ayrılıp Hamburg limanına gittik. Zaten yat Hamburg’ta Blonios tezgâhlarında yapıldığı için Almanlar değişiklik konusunda hiç zorluk çekmemişlerdi.
Savarona yatını 1931 yılında Amerikalı bir kadın yaptırmıştı. Misis Katveller, Alman tezgâhlarına tam beş milyon dolar saymıştı. Yatla altmış üç gün Dünyayı dolaştıktan sonra Misis Katveller Amerika’ya vatanına döndü. Fakat Amerika Hükümeti, beş milyon dolar gümrük vergisi isteyince ters yüzü edip tekrar Avrupa’nın yolunu tuttu.
Bu sırada Katveller kocasını kaybetmiş ve hayatta yapayalnız kalmıştı. Yattan hevesini aldığı ve Amerika’ya da sokamıyacağını anladığı için satılığa çıkardı.
Yata ilk defa o zamanki Alman Başbakan Yardımcısı Von Papen istekli olmuştu. Fakat bizim komisyoncular açıkgöz davranıp, kadına bu yatı Atatürk’e satmak istediklerini söylediler. Amerikalıların Atatürk’e sevgileri fazla olduğundan yatı bir milyon ikiyüz bin dolara sattılar. Bu suretle Hitler’in istediği yat ona kısmet olmadı.
Savarona’nın satış işlemi bittikten sonra 1 Haziranda İstanbul’a geldik. Florya önlerinde bizi polis ve gümrük motorları karşıladı. Dolmabahçe Sarayı önlerine geldiğimiz sıra Atatürk bir motorla yata geldi. Atatürk’ü tam ikibuçuk ay görmemiştim. Heyecanla ve özlemle merdivenleri çıkmasını bekliyordum. Hemen yanına koştum. Fakat daha ilk bakışta hasta olduğunu sezdim. Yüzü solmuş, incelmiş, karnı şişmişti. Atatürk’e kaygıyla ve dikkatle baktığımı gören Kılıç Ali :
–Neden bu kadar dikkatli baktın Çelebi? Merak etme bir şey yok. Diye benim hayretimi yatıştırmak istedi. Ama beni kandıramadı .
Yata hemen yerleşildi. Gerekli eşyalar taşındı. Atatürk, yatın mobilyasını, Amerikan zevkini çok beğenmişti. Çünkü yatın sahibi, ince zevkliydi. Yatın içindeki eşyaların bir kısmı, Fransa’daki müzelerden aslı gibi taklit olunarak yaptırılmıştı. Birçok köşeleri tarihi eşyalarla bezenmişti.
Plânlarını gördüğü zaman yatı çok beğenen Atatürk, ne yazık ki, ona kavuştuğunda ölüme yaklaşmış ağır bir hastaydı. Savarona’nın safasını süremiyeceğini o da anlamış ve üzülerek
“Bu tekne yoksa benim mezarım mı olacak?” diye hazin hazin sormuştu.
Atatürk onbeş gün kadar yatta kaldı. Küçük gezintiler yaptı. Deniz havası yaramış, yüzü biraz düzelmeğe yüztutmuştu.
**
KAFA ÖLÇÜSÜ
Şapka Devriminden sonra fes bir kenara atılmış, herkes şapka giymeğe başlamıştı… Şapkayla beraber, bunu giyecek olanların kafa ölçüleri de ortaya çıkmıştı .
1930 yılında Ankara’dayız, o zamanın Millî Eğitim Bakanı olan Dr. Reşit Galip, elindeki bir makineyle herkesin kafatasını ölçüyor. Dolikosefal mi, Brakisefal mi ?
Yani biz hizmetkârların konuşmalarına göre hayvan mı, yoksa insan mı ? Hatırımda kaldığına göre 77-79 gelen kafalar dolikosefal, 81 den ileri olanlar da Fordman Brakisefal…
Atatürk’ün başı ölçüldü ve 81 geldi. Odadakiler sıraya girmişler, başlarının ölçülmesini bekliyorlar. Atatürk Reşit Galip’e :
–Çelebi’ninkini ölç… Dedi. Öbürlerinden önce başım ölçüldü. 81 çıktı. Sevinmeğe başlamıştım ki Atatürk :
-Olmaz! O hayvan kafasıdır. Bir yanlışlık olmasın... Dedi.
-Nerdeyse ağlıyacaktım. Alındığımı anlayınca gülmeğe başladı. Tekrar dalıma basarak :
–Baksana Çelebi’nin kafasına… O melon kafanın benimkiyle ilgisi var mı ? Dedi.
**
“MARİFETMİŞ GİBİ EVLENMİŞİZ...
Bir gün sofrada kadınlar üzerine görüşmeler yapılıyor, kadın konusunda ortaya atılan düşünceleri Atatürk dikkatle dinliyordu. Bir erkeğin beraber yaşadığı bir kadından ayrıldıktan sonra onun için yakışıksız sözler söylemesinin Atatürk aleyhindeydi ve ısrarla bu düşünceyi savunuyordu.
Atatürk’ün evliliği kısa sürmüş ve Lâtife Hanımdan ayrıldıktan sonra bile, yeri geldiği zaman ondan saygıyla söz etmeği alışkanlık haline getirmişti.
–Bizim Lâtife Hanım kraliçe gibidir. Lisan bilir, sefir ağırlar, sosyetik misafirleri nasıl kabul edeceğini bilir, kültürlü, aydın kadındır… Şeklindeki öğücü sözleri çok kişinin kulağından gitmemiştir .
Bir gün Atatürk’e Armstrong’un kitabını getirdiler. Kitabı okuyunca kaşlarının çatıldığını gördüm. Okuduğu sayfa, O’nun özel hayatıyla ilgili bölümdü.
-Bu İngiliz benim evime giremez…Hususî hayatıma nüfuz edemez. Bizim Lâtife Hanım Avrupa’da tahsil etmişti. Ona bunları olsa olsa o yazdırmıştır. İngiliz, hususî hayatımı bilir ama bir yere kadar bilir. Dedi.
Daha sonraları evlenme konusu açıldığında Atatürk’ün şöyle konuştuğunu hatırlarım
–Biz de bir zamanlar marifetmiş gibi evlenmiştik. Merasimlerle evlenmeyi bir marifet sanmıştık…
Atatürk’ün Lâtife Hanımdan ayrılışı, 1926 da Medenî Kanunun çıkışına da yol açmıştır. Eskiden boşanma çok kolaydı. Boş ol, dedi mi, karı koca ayrılıverirdi...(*)
**
VASİYETNAMESİNİ EMİRLE YAZDIRDI
Hastalık gittikçe ilerliyor, karın gittikçe şişiyordu. Atatürk çevresindekilere neşeli görünmek istediği halde acı içinde kıvrandığı belli oluyordu. Yorgunluk ve halsizlik yüzünü inceltmiş, onu bitkin bir hale getirmişti. Karnının su toplaması yüzünden artık yatakta dik oturamaz hale gelmişti. Bu yüzden arkasına yastıklar koyuyorlardı.
Sonunda Atatürk bütün dayanıklılığını kaybetmeğe başladı. Artık acıya dayanamaz hale gelmişti… Doktorlara:
–Karnımdaki suyu bir an evvel alın… Diye emir verdi. Fakat hiç birinde buna cesaret yoktu. Daha bir süre suyun alınmamasını uygun görüyorlardı.
Atatürk’ün suyun alınması için diretmesi, tam da Fransız doktorunun ikinci gelişine rastladı, Doktor , Atatürk’ü daha iyi bulacağını umut ettiğini söylemişti. Fakat gelir gelmez düş kırıklığına uğradı. Bunun üzerine Atatürk’e bakan Türk doktorlariyle Fransız doktoru arasında uzun süren bir görüşme oldu ve Atatürk’ün karnından suyun alınmasına karar verildi. Yoksa acısını hafifletecek başka hiç bir çare kalmamıştı ve bunu yapmağa zorunluydular. Yoksa hastalık daha kötüye doğru gitmeğe başlamıştı.
Atatürk, karnından ilk kez su alınmasından bir süre öne vasiyetnamesini hazırlamış ve kendi eliyle notere vermişti. Çünkü yavaş yavaş öleceğini artık O da anlamıştı.
Karnının gittikçe şişmesi, idrarının kesilmesi, Avrupa’lardan getirilen doktorların hastalığının karşısında elleri kolları bağlı kalması, O’na ölümün kaçınılmaz bir şey olduğunu anlatmıştı.
Hastalığının “Siroz“ olduğunu biliyordu,
Vasiyetnamesinin hazırlanması için Umumî Kâtip Hasan Rıza Soyak’ın yardımını istediğini duymuştuk. Bir gün Soyak’ı çağırdı. Mal olarak nesi varsa bir listesini çıkarmasını istedi. Umumî Kâtip buna hiç lüzum olmadığını, kendilerine yapılacak operasyonun basit ve tehlikesiz bir şey olduğunu, bundan kaygılanacak hiç bir şey bulunmadığını söylüyorsa da dinletemiyordu…
–Bunu behemahal yapalım… Diyorsa. Emir emirdi. Hem daha fazla ısrar etmesi, zaten hasta olan Atatürk’ü üzebilirdi.
Umumî Kâtip bürosuna giderek kayıtlardan istediği listeyi çıkarıyor. Bu liste esas tutularak Kocaeli Milletvekili Selâhattin Yargı ile bir vasiyetname hazırlanıyor .
Atatürk vasiyetnamesinde bütün mal ve mülkünü yine millete bırakmaktaydı. Şahsî servetinden, çok yakınlarına, sevdiklerine aylık bağlanıyordu.
Vasiyetnamede yaşadıkları sürece kızkardeşi Makbule Atadan’a ayda 1000, Prof. Afet İnan’a 800, tayyareci Sabiha Gökçen’e 600, Ülkü’ye 200, Rükiye ve Nebile’ye de 100 er lira bırakıyordı. Ayrıca Sabiha Gökçen’e bir ev alabilecek para verilecek, Makbule Atadan’ın da Çankaya’da oturduğu ev ölünceye kadar emrinde kalacaktı. Bunlardan başka İsmet İnönü’nün çocuklarına yüksek öğretimlerini bitirinceye kadar gereken yardımın yapılmasına ilişkin bir madde de vardı.
Umumî Kâtip Hasan Rıza Soyak, Atatürk’ün emrettiği gün Altıncı Noter İsmail Kunter’i Ata’nın yatmakta olduğu üst kattaki denize bakan odaya götürüyor. Atatürk onları pijaması ve robdöşambrı sırtında, traş olmuş vaziyette karşılıyor. Sigara ve kahveler içildikten sonra bir süre şundan bundan konuşuluyor; fakat hastalığından hiç sözedilmiyor. Sonunda Umumî Kâtip’le Noter, gitmek üzere ayağa kalkıp izin istedikleri zaman, masanın üzerinden aldığı kapalı bir zarfı Notere doğru uzatarak:
–Bu benim vasiyetnamemdir. İcabettiği zaman açarsınız. Diyordu. Hasan Rıza Soyak sonradan bunları anlatırken gözlerinin yaşlarla dolduğunu farketmiştim…”
Açıklama;
(*) Lord Kinross, “ATATÜRK, “BİR MÎLLETİN YENİDEN DOĞUŞU” kitabında bu konuyu farklı anlatmaktadır;
“..Gazi Latife Hanımla evlenirken Müslüman geleneklerini bir yana iterek, töreni Batı ilkelerine uydurmuştu. Boşanırken ise, bir erkeğe sorgusuz sualsiz karısını boşamak hakkını tanıyan İslâm yasalarına göre davranmıştı.
-‘Boş ol’ ya da ‘Bir daha yüzünü görmeyeyim’ demekle bu iş oluyordu. O da böyle yaptı. Bununla beraber, aldığı kararın sertliğini, ikisi arasında anlaşma ile alınmış olduğunu bildirerek, yumuşatmaya çalıştı.” (Bahse konu eser, Sahife: 638-639-640-641) https://www.canmehmet.com/konusulan-ancak-bilinmeyenlerden-mustafa-kemal-ve-latife-hanimin-bosanma-nedeni.html
Resim : Görseller web ortamından alınmış, tarafımızdan düzenlenmiştir.
Kaynak : “Atatürk’ün Uşağı’nın gizli defteri”, Cemal Granda, Turhan Gürkan, fer yayınları